فلج مغزی در کودکان . فلج مغزی (CP) گروهی از اختلالات حرکتی دائمی است که در اوایل کودکی ظاهر می شود. این بیماری در اثر رشد غیر طبیعی یا آسیب به بخشهایی از مغز که حرکت، تعادل و وضعیت بدن را کنترل میکنند، ایجاد میشود. فلج مغزی ناشی از عوامل مختلفی است که می تواند قبل، در حین یا اندکی پس از تولد رخ دهد:
علل قبل از تولد:
عفونت های دوران بارداری (مانند سرخجه، سیتومگالوویروس)
قرار گرفتن در معرض سموم یا داروها
جهش های ژنتیکی بر رشد مغز تاثیر می گذارد
خون رسانی ناکافی به مغز در حال رشد (سکته مغزی داخل رحمی)
علل پری ناتال:
عوارض حین زایمان و زایمان (مانند زایمان طولانی مدت، کمبود اکسیژن)
زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد
زردی شدید در نوزاد
علل پس از زایمان:
عفونت ها (مانند مننژیت، آنسفالیت)
آسیب تروماتیک مغز
حوادث نزدیک به غرق شدن
علائم فلج مغزی بسته به شدت و مناطقی از مغز که تحت تاثیر قرار گرفته است، در بین کودکان بسیار متفاوت است. علائم رایج عبارتند از:
- ناهنجاری های تون عضلانی (اسپاستیسیته، سفتی یا هیپوتونی)
- وضعیت غیر طبیعی
- تاخیر در رشد حرکتی (مانند نشستن، خزیدن، راه رفتن)
- حرکات غیر ارادی (آتتوز، دیستونی)
- مشکلات هماهنگی و تعادل (آتاکسی)
بیشتر بخوانید : کاردرمانی فلج مغزی
عوارض و مشکلات ناشی از فلج مغزی
- ناتوانی های ذهنی
- تشنج
- اختلالات بینایی یا شنوایی
- مشکلات گفتاری و ارتباطی
- مشکل در مهارت های حرکتی ظریف
- انقباضات (کوتاه شدن عضلات)
- اسکولیوز (انحنای ستون فقرات)
- مشکلات دندانی
- چالش های تغذیه ای و مشکلات تغذیه
- مشکلات تنفسی به دلیل کنترل ضعیف عضلات
- بی اختیاری ادرار و مدفوع
درمان و توانبخشی
در حالی که هیچ درمان قطعی برای فلج مغزی وجود ندارد، درمان ها و مداخلات مختلف می توانند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند. این شامل:
درمان های پزشکی:
داروهای کنترل اسپاستیسیتی عضلانی (مانند باکلوفن، دیازپام)
داروهای ضد صرع برای مدیریت تشنج
تزریق سم بوتولینوم برای کاهش سفتی عضلات
روش های توانبخشی:
فیزیوتراپی: تمریناتی برای بهبود قدرت، انعطاف پذیری، تعادل و هماهنگی.
کاردرمانی: تکنیک هایی برای تقویت مهارت های زندگی روزمره و ارتقای استقلال.
گفتار درمانی: برای رفع چالش های ارتباطی و مشکلات بلع.
مداخلات جراحی:
جراحی ارتوپدی برای اصلاح ناهنجاری ها یا افزایش طول ماهیچه ها و تاندون ها.
ریزوتومی انتخابی پشتی (SDR) برای کاهش اسپاستیسیته با برش رشته های عصبی.
گاستروستومی برای مشکلات تغذیه
دستگاه های کمکی:
بریس و ارتز برای حمایت از اندام و بهبود تحرک.
ویلچر، واکر و سایر وسایل کمک حرکتی.
وسایل کمکی ارتباطی (به عنوان مثال، دستگاه های تولید کننده گفتار).
کاردرمانی فلج مغزی کودکان
کاردرمانی (OT) نقش مهمی در مدیریت و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به فلج مغزی (CP) دارد. کاردرمانی بر کمک به افراد برای دستیابی به استقلال در تمام زمینه های زندگی تمرکز دارد.
اهداف کاردرمانی فلج مغزی
- تقویت مهارت های زندگی روزانه: کمک به افراد در انجام وظایفی مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و بهداشت شخصی.
- بهبود مهارت های حرکتی ظریف: توسعه توانایی انجام کارهایی که به حرکات کوچک ماهیچه ای نیاز دارند، مانند نوشتن یا بستن دکمه های لباس.
- آموزش تجهیزات تطبیقی: معرفی و آموزش افراد در استفاده از تجهیزات تطبیقی مانند ظروف تخصصی، وسایل کمکی پانسمان یا وسایل ارتباطی.
- سازگاری های محیطی: اصلاح محیط فرد برای سهولت دسترسی و مدیریت آن، مانند نصب نرده ها یا رمپ ها.
- یکپارچگی حسی: پرداختن به مسائل پردازش حسی برای کمک به افراد برای پاسخ مناسب به محرک های مختلف.
- رشد شناختی: تقویت مهارت هایی مانند حافظه، توجه و حل مسئله.
- مشارکت اجتماعی: تشویق مشارکت در فعالیت های اجتماعی و بهبود مهارت های ارتباطی.
تکنیک ها و مداخلات رایج
- فعالیت های وظیفه گرا: تمرین وظایف روزانه در یک محیط ساختاریافته برای بهبود استقلال.
- دست درمانی: تمرینات و فعالیت هایی که برای بهبود قدرت، هماهنگی و مهارت دست ها طراحی شده اند.
- درمان مبتنی بر بازی: استفاده از بازی برای رشد مهارت های حرکتی و شناختی در کودکان.
- آب درمانی: استفاده از تمرینات مبتنی بر آب برای بهبود تون و هماهنگی عضلات.
- درمان رشد عصبی (NDT): تکنیک هایی با هدف بهبود وضعیت بدنی و الگوهای حرکتی.
فواید کاردرمانی فلج مغزی
- افزایش استقلال: کمک به افراد برای انجام فعالیت های روزانه به طور مستقل.
- بهبود عملکرد فیزیکی: تقویت مهارت های حرکتی و کاهش تاثیر محدودیت های فیزیکی.
- بهبود کیفیت زندگی: بهبود رفاه کلی و مشارکت در فعالیت های اجتماعی، آموزشی و تفریحی.
- حمایت از خانواده: ارائه ابزارها و راهبردهای مورد نیاز خانواده ها برای حمایت مؤثر از عزیزانشان.
گفتار درمانی فلج مغزی
افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است با چالش هایی در گفتار و ارتباطات مواجه شوند و گفتار درمانی را به یک جزء حیاتی در برنامه درمانی و مدیریتی خود تبدیل می کنند.
گفتار درمانی نقشی حیاتی در کمک به افراد مبتلا به فلج مغزی برای بهبود مهارت های ارتباطی خود ایفا می کند. مزایای گفتار درمانی برای افراد مبتلا به سی پی عبارتند از:
- تقویت بیان: بهبود وضوح صداهای گفتار.
- تقویت عضلات دهان: افزایش قدرت و هماهنگی عضلات درگیر در تولید گفتار.
- بهبود کنترل تنفس: افزایش پشتیبانی تنفسی برای گفتار.
- تسهیل توسعه زبان: پشتیبانی از مهارت های ارتباط کلامی و غیرکلامی.
- تشویق تعامل اجتماعی: تقویت اعتماد به نفس در موقعیت های اجتماعی از طریق بهبود توانایی های ارتباطی.
تکنیک های درمانی
تکنیک ها و استراتژی های مختلفی در گفتار درمانی برای رفع نیازهای ارتباطی افراد مبتلا به فلج مغزی استفاده می شود:
- گفتار درمانی: بر بهبود تولید صداهای گفتاری خاص تمرکز دارد.
- درمان دهانی- حرکتی: تمریناتی برای تقویت عضلات مورد استفاده برای صحبت کردن، غذا خوردن و بلعیدن.
- تمرینات تنفسی: تکنیک هایی برای تقویت پشتیبانی تنفسی برای تولید گفتار.
- فعالیتهای مداخله زبانی: فعالیتهایی که برای توسعه واژگان، ساختار جمله و مهارتهای کلی زبان طراحی شدهاند.
- استفاده از دستگاه های AAC: آموزش استفاده از وسایل کمکی ارتباطی برای کسانی که مشکلات قابل توجهی در ارتباط کلامی دارند.
- آموزش مهارت های اجتماعی: تقویت مهارت های زبانی کاربردی برای تعامل اجتماعی بهتر.