کاردرمانی چیست؟
کاردرمانی یا آکیوپیشنال تراپی (occupational therapy) یکی از رشته های دانشگاهی شاخه علوم پزشکی و از زیر شاخه های توانبخشی می باشد. با توجه به این که متخصصان کاردرمانی تسلط بر علوم مختلف از جمله فیزیولوژی، آناتومی، حرکت شناسی و روانشناسی دارند این رشته کل نگر تمامی ابعاد روحی، روانی و جسمی یک بیماری و تاثیرات جانبی مختلفی که بر روی عملکرد فردی و اجتماعی بیمار می گذارد را در نظر می گیرد. هدف نهایی کاردرمانی کمک به فرد برای انجام فعالیت های خود با تمام توان است. کاردرمانگران با توجه به سابقه مطالعاتی و علاقه خود در دو حیطه بیماری های بزرگسالان و کودکان ارئه خدمت میکنند که به اختصار در ذیل به آن ها می پردازیم.
کاردرمانی کودکان
کدام یک از بیماری‌های کودکان به کاردرمانی نیاز دارند؟
به طور کلی ، کاردرمانی می تواند به کودکان مبتلا به بیماری ها و شرایط مختلف کمک کند. از جمله این بیماری ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- صدمات یا نقایص هنگام تولد(فلج مغزی، فلج ارب و…)
- اختلالات (یکپارچگی) پردازش حسی
- اتیسم/ اختلالات فراگیر رشدی
- اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی
- اختلالات یادگیری
- صدمات تروماتیک(ضربه مغزی)
- تاخیر در رشد(جسمی/حرکتی و ذهنی/ شناختی)
- شرایط بعد از جراحی( ضعف عضلانی، کاهش دامنه حرکتی، خشکی مفصلی و…)
- آسیبهای اندام فوقانی و دست
- بیماری های مزمن کودکان
علائم و نشانه های نیاز به کاردرمانی
تاخیر رشد
تأخیر رشدی به این معناست که کودک در رشد مهارتهایی که در یک سن خاص یا در یک دوره زمانی خاص متداول است عقب افتاده است. عقب ماندن در مهارتها یا عدم دستیابی به مراحل مهم رشد منجر به ضعف کودک درمقایسه با سایر کودکان میگردد. است. نمونه هایی از تاخیر در رشد عبارتند از:
عدم دستیابی/ دستیابی با تاخیر به مراحل مهم رشدی مانند سینه خیز رفتن، نشستن و راه رفتن
عدم یادگیری در سطح مناسب سن
عدم رشد بازی مناسب و مهارتهای اجتماعی
ضعف مهارت های حرکتی ظریف
مهارت های حرکتی ظریف حرکات کوچکی هستند که با انگشتان دست و مچ دست انجام می شود ، مانندگرفتن صحیح مداد یا قیچی، گرفتن یک شی کوچک یا برداشتن قاشق. اگر در فرزند شما مهارت های حرکتی ظریف دچار ضعف باشد، ممکن است در یکی از موارد زیر مشکل داشته باشد:
دستکاری اسباب بازی ها و پازل ها
- مداد در دست گرفتن
- استفاده از نی در زمان مناسب سن
- استفاده از قیچی
- استفاده از زیپ ، دکمه ، بند کفش
- رنگ آمیزی ، طراحی ، ردیابی ، پیش نویسی اشکال
- دست خط ضعیف ، بدشکل بودن نقاشی، حروف/اعداد
- اجتناب از کارها و بازی هایی که به مهارت های حرکتی ظریف نیاز دارند
ضعف در مهارتهای حرکتی درشت ، قدرت و تعادل (حرکات درشت)
مهارت های حرکتی درشت به کودک کمک می کند تا دست ها ، پاها و سایر اعضای بدن خود را حرکت داده و به طور هماهنگ حرکت کند. کودکی که در حرکتهای درشت ، قدرت و/یا تعادل عقب است ممکن است دست و پا چلفتی یا ناهماهنگ به نظر برسد. همچنین ممکن است در موارد زیر مشکل داشته باشد:
- بالا و پایین رفتن از پله ها در زمان مناسب سن
- هماهنگ کردن حرکات دو طرف بدن
- ضعف در هماهنگی حرکتی چشم و دست
- درک مفهوم راست و چپ
- مهارت ضعیف بازی با توپ
- تعادل ضعیف/ زمین خوردن زیاد
- ترس از بلندکردن پاها از زمین/ ایستادن روی یک پا
- عدم عبور از خط وسط بدن حین حرکت و بازی
- عدم شرکت در بازی هایی که نیاز به مهارتهای حرکتی درشت دارند
اختلال در پردازش بینایی
پردازش بینایی فرایندی است که ما برای درک آنچه می بینیم استفاده می کنیم. این یک فرایند در مغز ما است که اطلاعات بینایی را تفسیر می کند. اگر فرزند شما در یکی از موارد زیر مشکل دارد ، ممکن است در پردازش بینایی مشکل داشته باشد:
- مشکل در فاصله و اندازه حروف
- مشکل در تشخیص حروف
- مشکل در کپی کردن اشکال یا حروف
- مشکل در ردیابی بینایی و عبور از خط میانی
- مشکل در یافتن اشیاء در بین اشیاء دیگر
- مشکل در کپی از صفحه به صفحه دیگر
- مشکل در مفهوم راست و چپ
اختلال یکپارچگی (پردازش) حسی
پردازش حسی به معنای اطلاعاتی است که از طریق حواس خود دریافت می کنیم ، مانند لامسه، صدا و بو. کودک شما ممکن است به چیزهای اطراف خود بیش از حد حساس باشد و علائم زیر را نشان دهد:
- واکنش بیش از حد حساس یا افزایش یافته به صدا ، بو، لمس یا حرکت
- عدم پاسخگویی/ پاسخ ضعیف به برخی حس ها (به عنوان مثال ، تحمل درد بالا ، متوجه بریدگی یا کبودی نمی شود)
- علاقه/ عدم علاقه به غذای خاص(سوپ نمیخورد یا فقط مرغ سوخاری دوست دارد)
- حرکت مداوم ، پریدن ، برخورد به اشیا
- حواسپرتی با محرک های بینایی یا شنوایی
- مشکل کنار آمدن با تغییر محیطی
- ناتوانی در آرام کردن خود هنگام ناراحتی
ضعف مهارتهای تعامل اجتماعی
مهارت هایی هستند که به کودکان در برقراری روابط و درک اطرافیان کمک می کنند. مهارت های تعامل اجتماعی به ما کمک می کنند تا با دیگران در زندگی خود ارتباط برقرار کنیم. اگر کودک شما برخی از موارد زیر را نشان دهد ، ممکن است در مهارت های اجتماعی ضعیف باشد:
- مشکل در تعامل اجتماعی و تعامل با خانواده و همسالان
- مشکل در سازگاری با محیط های جدید
- تاخیر در مهارتهای زبانی
- تمرکز بیش از حد بر روی یک موضوع (به عنوان مثال ، فضا ، جهان ، دایناسورها ، قطارها)
- عدم تحمل و بی قراری در محیط مدرسه
کاردرمانی بزرگسالان
کاردرمانی برای بازگرداندن، حفظ و استفاده حداکثری از تحرک، عملکرد و سلامت بیمار است. کاردرمانی از طریق توانبخشی جسمانی ، پیشگیری از آسیب ها و سلامت و تناسب اندام کمک می کند. هنگامی که یک فرد بالغ یا یک فرد مسن تحت تأثیر بیماری ، تصادف یا آسیب محل کار قرار می گیرد ، یک کاردرمانگر می تواند در مسیر بهبود و کسب مهارت های حرکتی و شناختی به او کمک کند.
کدام یک از بیماری‌های بزرگسالان به کاردرمانی نیاز دارند؟
به طور کلی ، کاردرمانی می تواند به بزرگسالان مبتلا به بیماری ها و شرایط مختلف کمک کند. از جمله این بیماری ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلالات نورولوژیک: سکته مغزی ، ضايعه نخاعي ، ام اس ، پارکینسون و …
- انواع میوپاتی ها : دیستروفی میوتونیک ، دیستروفی بکر و …
- اختلالات اعصاب محیطی:ترمیم اعصاب دست ، بازو و…
- اختلالات ارتوپدیک: جراحی ها، شکستگیها ، ترمیم تاندون، جراحی تعویض مفصل زانو و لگن و…
- اختلالات گوش داخلی و عدم تعادل
- اختلالات دوره سالمندی
برخی تکنیک ها و خدمات کاردرمانی بزرگسالان
تمرین درمانی
کاردرمانگران در استفاده از تمرینات درمانی برای تقویت عضلات و بهبود عملکرد شما آموزش دیده اند. از تمرینات در صورت امکان از پروتکل های مبتنی بر شواهد برای حل یا جلوگیری از درد و آسیب استفاده می کنند. این نوع تمرینات شامل موارد زیر است:
- کشش عضلات
- تمرینات تقویتی عضلات
- تمرینات تعادل
- تمرینات حس عمقی
- تمرینات توپ سوئیسی
- تمرینات بهبود تعادل
بهبود تعادل به زمان و تمرین نیاز دارد و فقط یک شبه اتفاق نمی افتد. با این حال ، با تمرین مداوم ، می توان تعادل را در طول زمان بهبود بخشید.
تعادل ایستا برای زندگی روزمره ضروری است. بیمار باید سریعاً به توانایی ایستادن روی یک پا دست پیدا کنند. بدون این توانایی ، احتمال زمین خوردن بیمار زیاد است.
تعادل پویا زمانی که شروع به حرکت می کنید ، راه رفتن ، دویدن ، پرش یا پرتاب ، بسیار مهم است.
تعادل بیمار به ثبات عالی عضلات تنه، کنترل ماهیچه های لگن و ساق پا ، به علاوه سیستم دهلیزی و بینایی متکی است
آنالیز راه رفتن
آنالیز راه رفتن به بررسی الگوی راه رفتن بیمار می پردازد. یک آسیب کوچک که منجر به درد خفیف ، سفتی یا ضعف شود ، روی راه رفتن یا دویدن تأثیر می گذارد.
راه رفتن ضعیف یا راه رفتن ناکارآمد می تواند باعث صدمات در بالا یا پایین سطح آسیب شود. به عنوان مثال ، راه رفتن با زانوی آسیب دیده ، می تواند باعث درد پا ، لگن یا کمر شود.